hobby

HOMER

Zamieszczam tu ciekawą informacje co się działo w Sandomierzu podczas okupacij .

Lata okupacji hitlerowskiej nie przyniosły miastu bezpośrednich zniszczeń w wyniku działań wojennych. Stacjonujący przed wojną w Sandomierzu 2 Pułk Piechoty Legionów wsławił się w kampanii wrześniowej w bitwie pod Górami Borowymi koło Bełchatowa w dniach 4-5 września. W 1940 roku rozpoczęły się wywozy ludności na przymusowe roboty do Niemiec, łapanki i egzekucje. Od 1942 roku okupant przystąpił do likwidacji ludności żydowskiej wcześniej zamkniętej w getcie. Na terenie Sandomierszczyzny rozpoczęła działalność powstała w Tarnobrzegu grupa partyzancka "Jędrusie", na czele której stanął Władysław Jasiński "Jędruś", a po jego śmierci Józef Wiącek "Sowa". Odział prowadził akcję propagandową wydając pismo "Odwet", a od roku 1941 również akcje zbrojne. Od 1940 roku rozpoczynają działania inne ugrupowania partyzanckie - Związek Walki Zbrojnej - późniejsza Armia Krajowa, Straż Chłopska, zwana od 1941 roku Batalionami Chłopskimi, Gwardia Ludowa i Armia Ludowa. W lipcu 1944 roku oddział Batalionów Chłopskich, dowodzony przez Stanisława Ordyka "Czernika", przygotował sforsowanie Wisły przez patrol rozpoznawczy Armii Czerwonej. Sandomierz został wyzwolony spod okupacji niemieckiej 18.08.1944r.

W powiecie sandomierskim nie posiadającym przed wojną przemysłu, szczególną uwagę zwrócono na rozwój rolnictwa. Stopniowo Sandomierskie stawało się bazą żywnościową dla województwa kieleckiego. W oparciu o przedwojenne Zakłady Przemysłu Owocowo-Warzywnego w Dwikozach i cukrownię we Włostowie zaczęto rozwijać przemysł spożywczy. Dla prawidłowego rozwoju miasta niewielkie możliwości przemysłu terenowego były niewystarczające, tym bardziej, że i na terenie powiatu występował nadmiar rąk do pracy. Sytuacja zmienia się dopiero w momencie rozpoczęcia w latach 50. eksploatacji złóż siarkowych w pobliżu Sandomierza. Wydobywanie siarki metodą odkrywkową otworzyło dostęp do ogromnych pokładów piasku, którego właściwości znalazły zastosowanie w przemyśle szklarskim. W związku z tym w latach 1960 - 1966 wybudowano w Sandomierzu Hutę Szkła Okiennego. Tradycje żeglugi wiślanej podtrzymuje rozbudowana po wojnie stocznia rzeczna produkująca barki motorowe. W mieście powstały również: Wytwórnia Pasz Treściwych "Bacutil", Zakład Metalowy Spółdzielni Inwalidów, przedsiębiorstwa: Budownictwa Rolnego, Wodnego, Kopalnie Odkrywkowe Surowców Drogowych i inne.
W wojnie polsko-niemieckiej 1939 r. od 6 do 13 września miasta bronił 1 batalion mjr. Władysława Symonowicza z 94 pułku piechoty ppłk. Bolesława Gancarza (GO "Sandomierz" z armii "Lublin"). Po wykonaniu zadania obrony mostów w celu zabezpieczenia przepraw przez Wisłę wycofującym się na wschód oddziałom armii "Kraków" batalion miasto opuścił.
Od 1941 r. w okolicach Sandomierza prowadziła działalność bojowo-dywersyjną grupa "Jedrusiów", zorganizowana na przez Władysława Jasińskiego. Grupa atakowała niemieckie magazyny, mająki oraz likwidowała zdrajców i konfidentów okupanta.
Latem 1944 r. oddział BCh Stanisława Ordyka ("Czernik") rozpoznał nadający się do przeprawy przez Wisłę rejon pomiędzy Pokrzywnicąi Baranowem, po czym zawiadomił o powyższym dowództwo wojsk radzieckich rozwijających natarcie ku Wiśle. Przeprawa oddziałów radzieckich, z którymi działała grupa partyzantów "Czernika" nastąpiła w końcu lipca 1944 r. Przeprawiające się oddziały wejść musiały od razu do walki z atakującymi oddziałami niemieckimi. Mały początkowo przyczółek został przez wojska radzieckie rozszerzony. Z dużego, mającego ważne znaczenie operacyjne przyczółka sandomierskiego w styczniu 1945 r. ruszyła na Kraków wielka ofensywa Armii Radzieckiej.
18.VIII.1944 r. Sandomierz został wyzwolony przez wojska prawego skrzydła 1 Frontu Ukraińskiego marsz. Iwana Koniewa w końcowej fazie operacji lwowsko-sandomierskiej.
Kontynuując działania zaczepne, mające na celu rozszerzenie i umocnienie zdobytego w pierwszych dniach sierpnia 1944 r. przyczółka na lewym brzegu Wisły, związki 13 armii gen. płk. Mikołaja Puchowa wraz z wojskami 1 armii pancernej gwardii gen. płk. Michała Katukowa nacierały w kierunku północnym, wzdluż zachodniego brzegu Wisły. W miarę jak czołowe oddziały zbliżały się do miasta, opór przeciwnika wzrastał. Mając w rejonie Sandomierza duże siły piechoty i wojsk pancernych niemieckie dowództwo wykonywało groźne przeciwuderzenia i kontrataki, usiłując zniszczyć wojska radzieckie walczące na przyczółku i odtworzyć ciąigły front obrony na Wiśle. Wszystkie próby okazały się bezskuteczne. Nacieraj?ące wojska, łamiąc opór wroga i odpierając jego ataki, parły niepowstrzymanie w kierunku silnie umocnionego i bronionego przez liczną załogę Sandomierza.
16 sierpnia pierwszorzutowe oddziały przełamały obronę niemiecką na przedpolach miasta i wdarły się do Sandomierza. 18 sierpnia jednostki 21 korpusu piechoty (gen. A. Jamanow) z 3 armii gwardii gen. płk. Wasyla Gordowa uderzyły na Sandomierz od północy. Garnizon niemiecki uchwycony w kleszcze nie wytrzymał naporu szturmujących wojsk, które 18 sierpnia wyzwoliły miasto. Na północ od Sandomierza 1 armia pancerna, 13 armia i 3 armia gwardii okrążyły duże zgrupowanie niemieckie (główne siły 42 korpusu 4 armi pancernej), które w dwudniowych walkach rozgromiono. Zginęło 12 000 żołnierzy i oficerów, a 1700 wzięto do niewoli.
W walkach o Sandomierz szczególnie wyróżnili się żołnierze 1180 pułku piechoty płk. Wasyla Skopenki z 350 dywizji piechoty gen. mjr. Grigorija Wiechina (13 armia), którzy bezpośrednio szturmowali miasto. Mogiła płk. Skopenki - zgodnie z jego przedśmiertnym życzeniem - znajduje się na sandomierskim cmentarzu.
Za wysokie umiejętności dowódcze oraz osobistą odwagę wykazaną podczas forsowania Wisły i walk na przyczółku płk Skopenko otrzymał tytuł Bohatera Związku Radzieckiego, a dowodzony przez niego pułk zaszczytną nazwę "Sandomierskiego".